تار
تاریخچه تار :
واژه تار هم در نوشته های موسیقی و هم در اشعار ایران قرون وسطی دیده می شود. اما مشخص نیست که تار همان ساز فعلی باشد. همچنین در گذشته سازهایی وجود داشت که به آنها شیش تار، پنج تار و چهار تار می گفتند. اما این نام‌ها فقط تعداد سیم‌های هر ساز را به ما می‌گویند، زیرا «شیش» شش، «پنج» پنج و «چهار» چهار است. با توجه به نقاشی های ساختمان چهلستون مربوط به زمان شاه عباس صفوی می توان چنین استنباط کرد که در آن زمان سازی مشابه تار کنونی وجود نداشته است. در یکی از این تابلوها که ضیافت شاه را نشان می دهد، سازهایی مانند نی، دف، قانون، کمانچه و ساز زهی مانند تار دیده می شود. معمولاً وجود برخی نقاشی‌های قدیمی که ساز خاصی را نشان می‌دهند، یکی از راه‌های ردیابی تاریخ آن است و از آنجایی که هنوز چنین نقاشی برای تار پیدا نشده است، می‌توان گفت که تار امروزی قدمت زیادی ندارد.
احتمالا قدمت آن به 200 یا 250 سال پیش برمی گردد. قدیمی ترین تصویر تار مربوط به دوران ناصرالدین شاه قاجار است. در این تابلو میرزا علی اکبر خان فراهانی در دربار به عده ای تار می آموزد. تار در زمان فتحعلی شاه قاجار به یک ساز رایج شهری تبدیل شد. همچنین رپرتوار موسیقی هنری ایرانی یا ردیف توسط تار نوازان این زمان تنظیم می شد. به جز آذربایجان، تار در هیچ یک از سنت‌های موسیقی منطقه‌ای ایران وجود ندارد. اما سازي به نام رباب وجود دارد كه تا حدودي شبيه تار است و در بلوچستان و پاكستان و افغانستان نواخته مي شود.
ژان دور، اتنوموزیکولوژیست فرانسوی معاصر معتقد است که تار کنونی از نوادگان رباب است، زیرا هر دو دارای کاسه های دوتایی هستند که با پوست حیوان پوشیده شده است. در آذربایجان نوع دیگری از تار وجود دارد که به آن تار قفقازی می گویند. به گفته ورتکوف و سایر محققان این ساز تا اواخر قرن هجدهم در آن استان دیده نمی شد. در آن زمان صدیق اوقلی، نوازنده ماهر، سه سیم بدون سرنشین به تار ایرانی اضافه کرد و شکل آن را اندکی تغییر داد. بنابراین بسیاری بر این باورند که تار قفقازی پس از تار ایرانی ساخته شده و از نوادگان رباب نیز می‌باشد. اکنون تار قفقازی هشت سیم دارد و کاسه آن کوچک‌تر از تار ایرانی است. تار قفقازی مانند تار دوره قاجار بر روی سینه نگه داشته می شود. قدیمی ترین قیر کشف شده در غرب، قیر موجود در سال 1910 در موزه ای در بریتانیا بود. همچنین گوبینو، محقق فرانسوی، می نویسد که تار نوازی آقا علی اکبر فراهانی را در سال 1856 در تهران دیده است.
